Vanaf 15 juni 2020 kunnen we weer op vakantie naar Schengen/EU-landen. Het reisadvies verandert voor veel landen in code geel. Code geel betekent: vakantiereizen mogelijk, let op de risico’s.
Via via kreeg ik een bericht onder ogen dat een werkgever aan zijn medewerkers heeft gestuurd. Hierin worden de medewerkers gewaarschuwd voor vakanties naar het buitenland. Als ze daar aan het coronavirus zijn blootgesteld en bij terugkomst twee weken in quarantaine moeten, wordt het loon niet doorbetaald. Ook als ze naar een land zijn geweest waarvoor een geel reisadvies geldt. Nu wordt mij als advocaat vaak de vraag gesteld: ‘Mag dat zomaar?’. Een vraag die nu ook naar boven komt.
Om deze vraag te beantwoorden, moet ik eerst uitleggen wat de regels zijn rond het niet betalen van loon.
Geen arbeid, geen loon / geen arbeid, wel loon tenzij…
Tot 1 januari 2020 konden we zeggen: ‘geen arbeid, geen loon’. Dit is per 1 januari 2020 veranderd in: ‘geen arbeid, wel loon tenzij….’. In de wet (artikel 7:628) staat dat het recht op loon in stand blijft als niet is gewerkt door een oorzaak die in redelijkheid voor rekening van de werkgever behoort te komen. De werkgever is verplicht loon te betalen. Daar komt hij alleen onderuit als hij kan bewijzen dat het niet verrichten van het werk niet voor zijn rekening behoort te komen, maar voor rekening van de medewerker.
Wanneer geen recht op loon
Er is in ieder geval geen recht op loon als de medewerker niet de bereidheid heeft om te komen werken: bij ongeoorloofd verzuim, stakende medewerkers, te laat op het werk komen of medewerkers die in de gevangenis zitten.
Verder kan in het arbeidscontract of de cao zijn vastgelegd dat tijdens de eerste zes maanden van een dienstverband andere regels gelden voor de loondoorbetalingsverplichting.
Wanneer ‘oorzaak die in redelijkheid voor rekening van de werkgever behoort te komen’ (en dus loondoorbetalingsplicht)
Alle oorzaken die onder het normale bedrijfsrisico vallen, komen voor rekening van de werkgever. In die gevallen moet het loon worden doorbetaald. Denk hierbij aan ziekte, vakantie en niet kunnen werken door vorst of storingen. Maar ook als er niet genoeg werk is.
Het loon moet ook worden doorbetaald als niet kan worden gewerkt door overmacht van de kant van de medewerker. Als hij of zij bijvoorbeeld niet op zijn werk kan komen door extreem weer.
Er zijn ook exceptionele bedrijfsrisico’s. Bijvoorbeeld overstromingen en oorlog. Of deze voor rekening van de werkgever komen, hangt af van de aard van het bedrijf en het risico dat zich voordoet. De covid-19-uitbraak valt nu (nog) niet onder de exceptionele bedrijfsrisico’s.
Geen loon bij quarantaine na vakantie code geel-land?
Nu terug naar de vraag of loon mag worden ingehouden tijdens de quarantaineperiode na vakantie in een code geel-land. Deze vraag draait er dus eigenlijk om of het niet kunnen werken voor rekening van de werkgever behoort te komen, of dat de oorzaak van het niet kunnen werken bij de werknemer ligt.
Arbeidsrechtspraak is echte jurisprudentierechtspraak: vaak wordt in uitspraken van rechters bepaald hoe de regels moeten worden uitgelegd. Maar in dit geval zijn er nog geen rechterlijke uitspraken. Het is dan ook lastig een waterdicht antwoord te geven op de vraag, maar ik laat jullie natuurlijk niet zonder advies de deur uit gaan.
Kans zeer klein
Naar mijn mening is de kans zeer klein dat het loon mag worden ingehouden. De hoofdregel is immers: geen arbeid, wel loon tenzij… Het op vakantie gaan naar een land met een geel reisadvies is niet zo risicovol dat dit automatisch voor rekening van de medewerker moet komen. Als het goed is, loop je in een land met code geel niet meer of minder risico dan in Nederland. Dit ligt natuurlijk anders bij code oranje of rood.
De medewerker kan zich op het standpunt stellen dat er sprake is van overmacht: hij wil na terugkomst in Nederland wel aan het werk, maar mag niet omdat hij eerst in quarantaine moet. Zo’n overmachtsituatie valt in de risicosfeer van de werkgever.
Wil een werkgever toch het loon inhouden, dan moet hij bewijzen dat de medewerker een te groot risico heeft genomen. Hierdoor moet het voor zijn rekening komen dat hij nu in quarantaine moet. Bijvoorbeeld als de medewerker een groot feest heeft bezocht en daarbij niet de voorzorgsmaatregelen in acht heeft genomen. Dit bewijs is lastig te leveren. De werkgever kan zijn kans op succes vergroten door van tevoren een waarschuwing te geven, maar dat biedt absoluut geen garantie dat het loon mag worden ingehouden.
De werkgever die erover denkt het loon in te houden moet in ieder geval voorzichtig zijn: als blijkt dat dit ten onrechte is gebeurd, bestaat de kans dat over het loon de wettelijke rente en de wettelijke verhoging verschuldigd zijn.
Conclusie
Al met al valt nog maar te bezien of het ‘zomaar mag’, loon inhouden tijdens de quarantaineperiode van een medewerker die op vakantie is geweest in een code geel-land. Ik adviseer werkgevers hier voorzichtig mee om te springen. Je loopt niet alleen het risico rente en verhoging te moeten betalen, maar ook je medewerkers op de kast te jagen. Het is misschien beter om met je medewerkers in overleg te gaan om te kijken of jullie er samen uit kunnen komen.