Problemen tussen aandeelhouders oplossen met shoot-out clausule

Ooit gehoord van shoot-out clausules, zoals de Mexican shoot-out of Russian roulette? Dit zijn clausules die bepalen hoe het uitkopen van een aandeelhouder in zijn werk gaat. Want als twee aandeelhouders elk 50% van de aandelen van een B.V. houden, kunnen ze elkaar behoorlijk in de tang hebben. Met een voorbeeld leg ik uit wat shoot-out clausules zijn en hoe ze werken. 

Joris en Maarten kennen elkaar van school en zitten allebei in de schoenenbranche. In 2016 zien ze een gat in de markt: hippe sneakers, maar dan milieuvriendelijk geproduceerd. Ze richten Hippe Gymp B.V. op en krijgen elk 50% van de aandelen. 

Het idee van Joris en Maarten blijkt een schot in de roos. Hippe Gymp B.V. loopt als een tierelier en er wordt flink wat winst gemaakt. Jammer genoeg verloopt de samenwerking tussen Joris en Maarten niet zo soepel. Maarten wil nog meer winst maken. Dat de sneakers dan minder milieuvriendelijk worden geproduceerd, maakt hem niet zoveel uit. Joris is het hier absoluut niet mee eens. Hij vindt dat ze bij het oorspronkelijke idee moeten blijven: hippe, milieuvriendelijke sneakers. 

De situatie tussen Joris en Maarten loopt behoorlijk uit de hand. Al snel zijn ze het bijna nergens meer over eens en hebben ze regelmatig ruzie. Omdat ze elk 50% van de aandelen hebben in Hippe Gymp B.V. is dit erg lastig. Op deze manier kunnen er bijna geen besluiten meer worden genomen over de B.V. Zo’n situatie noemen we ook wel een ‘deadlock’. 

Joris komt bij me langs voor advies. Een van beiden zal het veld moeten ruimen, want zo gaat het niet langer. Joris wil erg graag alleen verder met Hippe Gymp B.V. Maar hoe zit dit, kan Joris Maarten uitkopen? Of andersom? Ze willen allebei door met het bedrijf. Van tevoren neem ik de statuten en de aandeelhoudersovereenkomst door om te kijken wat hier in staat over dit soort gevallen. 

‘Ik heb slecht nieuws voor je Joris.’, begin ik. ‘Nergens in de stukken die je me hebt gemaild is een regeling opgenomen voor de situatie waarin jullie nu zitten. Of hebben jullie hier later nog iets over op papier gezet?’. 

‘Nee’, zegt Joris. ‘toen we begonnen met Hippe Gymp zaten we echt op een lijn. We hebben het nooit gehad over wat er moet gebeuren als het mis gaat. Ik ging er trouwens ook vanuit dat alles geregeld was in de statuten en de aandeelhoudersovereenkomst. Is dat niet zo?’.

‘Jammer genoeg niet,’, antwoord ik. ‘Omdat jullie elk 50% van de aandelen houden, hebben jullie elkaar als het ware in de tang. Je kunt in de stukken speciale bepalingen opnemen die dit regelen, een shoot-out constructie noemen ze dat. Omdat je niet weet wie de shoot-out wint, loopt de situatie meestal minder uit de hand. Vennoten kiezen dan toch vaker voor overleg omdat de uitkomst van de shoot-out onzeker is. Er zijn verschillende shoot-out constructies, bijvoorbeeld de Texas shoot-out, de Mexican shoot-out, Russian roulette en fairest bid.’. Joris is wel nieuwsgierig. ‘Wat houdt dat dan in, zo’n shoot-out?’. 

Ik besluit het kort uit te leggen. ‘Het zijn allemaal clausules die bepalen hoe het uitkopen van een aandeelhouder in zijn werk gaat. Ze bepalen niet wat de prijs van de aandelen wordt of wie vertrekt, dat wordt in de shoot-out beslist. Voordeel is dat er meestal een snelle oplossing is tegen een redelijke uitkoopprijs.

Texas shoot-out

Bij een Texas shoot-out zou jij een bod kunnen doen op de aandelen van Maarten. Maarten moet jouw bod aanvaarden of een hoger tegenbod doen. Vervolgens kun jij dit aanvaarden of zelf weer een hoger tegenbod doen. Dit gaat zo door tot er geen tegenbod meer wordt gedaan. De hoogste bieder koopt dan de aandelen voor de prijs die hij heeft genoemd. 

Mexican shoot-out

Een iets andere vorm is de Mexican shoot-out. Hierbij zouden jij een Maarten allebei een gesloten bod doen op elkaars aandelen. De hoogste bieder krijgt dan de aandelen. 

Russian roulette

De Russian roulette is risicovol en de uitkomst onzeker, maar hij geeft ook erg snel een oplossing. Bij deze shoot-out vorm zou jij een bedrag noemen waarvoor je Maarten wilt uitkopen. Maarten moet dan kiezen: accepteert hij jouw bod of koopt hij jouw aandelen voor hetzelfde bedrag? Jij bent dan dus afhankelijk van de keuze van Maarten. 

Fairest bid 

Bij de fairest bid-methode doen jij en Maarten tegelijk een gesloten bod op elkaars aandelen. Een deskundige bepaalt vervolgens een redelijke prijs voor de aandelen. Degene die het dichtst bij de prijs van de deskundige zit, moet de aandelen kopen. Nadeel van deze methode zijn de kosten van de deskundige. 

Maar met zo’n shoot-out bepaling ben je er nog niet. Er moeten ook afspraken worden gemaakt over wanneer de bepaling kan worden ingeroepen, wie het initiatief neemt tot bieden of wat er gebeurt als de winnaar van de shoot-out niet betaalt. En wat dacht je als de vertrekkende aandeelhouder een zelfde bedrijf wil beginnen? Dus het is jammer dat jullie geen shoot-out clausule hebben, maar met zo’n clausule alleen ben je er nog niet’. 

Joris knikt. ‘Die Russian roulette klinkt anders wel cool, ik houd wel van een gokje. Maar goed, hoe gaan we nu verder? Want ik wil nog geen dag langer dan nodig met Maarten samenwerken.’. 

‘Als er in de statuten en de aandeelhoudersovereenkomst geen aparte regelingen staan, vallen we terug op de wet. Er is een regeling voor geschillen in de wet, maar die geldt alleen als een aandeelhouder door zijn handelen de onderneming schaadt of heeft geschaad. Iemand kan dan worden veroordeeld om zijn aandelen over te dragen. Jullie mogen het dan behoorlijk oneens zijn, van het schaden van Hippe Gymp door Maarten is geen sprake. Dit gaat dus ook niet lukken. Het lijkt me het beste dat ik Maarten namens jou een brief stuur met een voorstel om zijn aandelen over te nemen. We kunnen dan kijken of de zaak kan worden geregeld.’. 

Joris gaat hiermee akkoord. Maarten krijgt een brief en neemt ook een advocaat in de arm. De waarde van de aandelen wordt vastgesteld door een accountant en na een tijdje onderhandelen zijn we eruit: Joris neemt de aandelen van Maarten over voor een bedrag van € 500.000,-. 

Eind goed, al goed voor Joris, die nu verder kan met Hippe Gymp. Maar hij had zich veel tijd, geld en negatieve energie kunnen besparen als er een shoot-out clausule in de statuten of aandeelhoudersovereenkomst was opgenomen. Hij had dan een snellere en goedkopere oplossing gehad. 

Heb jij een probleem met een mede-aandeelhouder? Of weet je niet precies wat voor regeling er is bij een ‘deadlock’? Aarzel dan niet om contact met me op te nemen voor advies. Ik help je graag.