Landjepik
Ruilverkaveling is een bekend begrip. Veel boeren hebben hier al eens mee te maken gehad. In mijn praktijk kom ik nogal eens zaken tegen waaruit blijkt dat de gevolgen van een ruilverkaveling soms jaren later nog voelbaar zijn. Zo ook in het volgende voorbeeld.
Voorbeeld
Boer Jan maakt sinds 1995 gebruik van een strook grond die op dat moment in eigendom was van gemeente Bredeland. Hij heeft, zo zegt hij zelf, de strook grond in bezit genomen. In 2017 vond er een ruilverkaveling plaats waarbij de strook grond (opnieuw) is toebedeeld aan gemeente Bredeland. Boer Jan zei in 2019 tegen gemeente Bredeland dat hij al in 2015 eigenaar was geworden van deze strook grond door verjaring van 20 jaren. Gemeente Bredeland was het hier niet mee eens. Hoe zit het nu precies?
Toedelingsakte zorgt voor geheel nieuwe situatie
Een ruilverkavelingsprocedure eindigt in een toedelingsakte. Door deze toedelingsakte ontstaat een nieuw eigendomsrecht op de bij de ruilverkaveling betrokken percelen. Er is zogezegd sprake van “originaire eigendomsverkrijging”. Dit houdt in dat er een nieuw recht wordt verkregen dat niet wordt ontleend aan de voorganger. Er ontstaat een geheel nieuwe eigendomssituatie, zelfs als de voormalige en nieuwe eigenaar dezelfde zijn.
Geen beroep meer op verjaring
De toedelingsakte heeft als juridisch gevolg dat een verjaring geen betekenis meer heeft. Dit geldt zowel voor een verjaringstermijn die is voltooid op het moment van inschrijving van de toedelingsakte als een verjaringstermijn die is aangevangen vóór de inschrijving van de akte. Kort gezegd: er kan geen beroep meer worden gedaan op een verjaring. De toedelingsakte heeft tot gevolg dat er alleen sprake kan zijn van een verjaringstermijn die is aangevangen op de datum dat de toedelingsakte is ingeschreven. Pas 10 jaar (verkrijgende verjaring bij te goeder trouw) of 20 jaar (bevrijdende verjaring) na de datum waarop de toedelingsakte door de notaris is ingeschreven in het Kadaster kan er dus voor het eerst sprake zijn van verjaring.
Conclusie
In dit voorbeeld is daarom helaas de verjaringstermijn van 20 jaar – in 2015 al voltooid – niks meer waard doordat Boer Jan zich in 2015 niet op de voltooide verjaring heeft beroepen. De inschrijving van de toedelingsakte van de ruilverkaveling in 2017 ervoor heeft gezorgd dat de verjaringstermijnen eindigen en opnieuw zijn gaan lopen. Gemeente Bredeland is nog steeds eigenaar van de strook grond en Boer Jan komt van een koude kermis thuis.
Deze column verscheen eerder (in iets andere bewoordingen) in de papieren uitgave van landbouwvakblad Veldpost. Meer informatie over Veldpost vind je hier.