Het mondkapje op de werkvloer: hoe zit dat nu eigenlijk?

Het zijn roerige tijden waarin we leven. De pandemie grijpt tot in de haarvaten van onze samenleving en zorgt soms voor onduidelijkheid. Zo ook op de werkvloer en in het arbeidsrecht. Wij krijgen dan ook regelmatig vragen van zowel werkgevers als werknemers hoe om te gaan met het coronavirus op de werkvloer. Mr. IdeJan Woltman heeft in een eerder blog al geschreven over de onduidelijkheden van de QR-code op het werk. In dit bericht kijken we naar aanleiding van twee (recente) uitspraken naar de vraag: kan een werknemer verplicht worden tot het dragen van een mondkapje op het werk?

Uitspraak 13 januari 2021

In een eerdere uitspraak van 13 januari 2021 heeft de Rechtbank Midden-Nederland geoordeeld dat als de werkgever de werknemers de opdracht geeft om een mondkapje te dragen, zij ook verplicht zijn om deze te dragen, ongeacht zijn/haar functie. In deze zaak heeft de werkgever (een bakkerij) zijn werknemers via whatsapp verzocht om een mondkapje tijdens het werk te dragen. Eén van zijn werknemers droeg na ontvangst van het whatsappje nog steeds geen mondkapje. De werknemer, die overigens de functie van bezorger/chauffeur bekleedt, werd hier vervolgens op aangesproken door een leidinggevende. Desondanks weigerde de werknemer een mondkapje te dragen en kwam dit ook tot een confrontatie tussen deze werknemer en de overige werknemers.

De werkgever heeft vervolgens na een gesprek met de werknemer besloten de werkgever geen loon meer te betalen en hem op non-actief te stellen. Tenzij de werknemer een schriftelijke verklaring zou ondertekenen waarin hij verklaart tijdens zijn werkzaamheden een mondkapje te dragen. De werknemer was het zoals gezegd hier niet mee eens en vond het ‘onnodig’ aangezien hij chauffeur/bezorger is en daardoor maar 10% van zijn totale werktijd op de werkvloer spendeert en is vervolgens naar de rechter gestapt om doorbetaling van zijn loon te vorderen.

Instructierecht werkgever

De kantonrechter was het alleen niet eens met de werknemer. Hij heeft geoordeeld dat het verplichten van het dragen van een mondkapje op het werk behoort tot het instructierecht van de werkgever. Dit instructierecht houdt in dat een werkgever de werknemers voorschriften mag geven over hoe zij hun werk moeten verrichten. De enige beperking op dat instructierecht is wanneer een instructie van een werkgever inbreuk maakt op de grondrechten van de werknemer.

De kantonrechter oordeelde dat het moeten dragen van een mondkapje op de werkvloer geen inbreuk is op de grondrechten van een werknemer omdat het dragen daarvan een legitiem doel dient. Ten eerste omdat de werkgever zelf ook verplicht is om voor een veilige en gezonde werkomgeving te zorgen voor zijn werknemers en ten tweede omdat de werkgever zijn eigen bedrijfsbelangen mag beschermen omdat hij nu eenmaal het loon moet doorbetalen van zijn werknemers wanneer deze ziek worden. Tot slot oordeelde de kantonrechter dat de werkgever bij het geven van zijn instructie tot het dragen van een mondkapje geen onderscheid hoefde te maken naar de verschillende functies van zijn werknemers. Ondanks dat de werknemer in kwestie chauffeur/bezorger is, moet deze ook gewoon voldoen aan de werkinstructie.

Al met al mag een werkgever dus het loon van een werknemer opschorten wanneer de werknemer weigert om een mondkapje te dragen. Al helemaal als de werkgever dit heeft geïnstrueerd in een werkinstructie. Maar mag een werkgever een werknemer die dit, ondanks een instructie, weigert ook ontslaan?

Uitspraak 5 november 2021

In een uitspraak van 5 november 2021 heeft de Rechtbank Noord Holland geoordeeld in een kwestie waarin een werknemer bij herhaling weigerde om een mondkapje te dragen tijdens zijn werk. In dit geval ging het om een schoonmaker bij een schoonmaakbedrijf dat zich bezighoudt met het reinigen van (het interieur van) vliegtuigen op Schiphol. De werknemer weigerde, ondanks de herhaaldelijke verzoeken en waarschuwingen van zijn werkgever, om een mondkapje te dragen tijdens zijn werkzaamheden. Een andere functie voor de werknemer was ook niet aan de orde aangezien er overal op de werkvloer van dit bedrijf een mondkapje gedragen dient te worden. Hierdoor kon de werknemer zijn werk niet meer uitvoeren. De vliegtuigmaatschappijen waarvan de werknemer de vliegtuigen reinigde eist namelijk dat iedereen een mondkapje draagt in het vliegtuig, zo ook de schoonmakers. Voor de werkgever is het dus belangrijk dat de schoonmakers een mondkapje dragen omdat ze anders klanten kunnen verliezen. Bovendien heeft een werkgever ook het instructierecht en mag deze (zie hierboven) nu eenmaal een mondkapjesplicht opleggen.

Ernstig verwijtbaar gedrag werknemer

De werkgever heeft dan ook een verzoek ingediend bij de Rechtbank om de arbeidsovereenkomst van de werkgever te ontbinden op grond van ernstige verwijtbaarheid van de werknemer. Ernstige verwijtbaarheid is een ‘reden’ op grond waarvan een arbeidsovereenkomst door de rechter ontbonden kan worden. De Rechtbank wees het verzoek toe en oordeelde dat de werknemer ernstig verwijtbaar heeft gehandeld doordat hij zich niet aan de geldende gedragsregels wilde houden en daardoor bewust zijn werkgever het risico liet lopen om opdrachten te verliezen.

De kantonrechter nam het de werknemer vooral kwalijk dat hij ondanks alle waarschuwingen en gesprekken bleef weigeren om een mondkapje tijdens zijn werk te dragen. Maar de kantonrechter vond het weigeren van het dragen van een mondkapje op zichzelf nog niet genoeg reden om de arbeidsovereenkomst te ontbinden. Het was vooral die houding van de werknemer en het feit dat hij andere werknemers aansprak op het dragen van een mondkapje. Daarnaast vond de rechter het dus ook kwalijk dat hij zijn werkgever het risico liet lopen om klanten te verliezen.

Door het niet voldoen aan de redelijke en noodzakelijke verzoeken van de werkgever, heeft de werknemer ernstig verwijtbaar gehandeld. Hierdoor heeft de werknemer ook geen recht op een transitievergoeding en is de arbeidsovereenkomst ontbonden. Het niet dragen van een mondkapje heeft dus grote gevolgen voor de werknemer.

Conclusie

De bovenstaande situaties laten zien dat een werkgever het recht heeft om de werknemers een instructie te geven een mondkapje te dragen tijdens hun werkzaamheden. Het is alleen wel van belang dat een werkgever dit op een adequate manier doet en dat een werkgever eerst in gesprek gaat met een werknemer die weigert een mondkapje te dragen. Het hangt heel sterk van de situatie af of de werknemer wel een verwijt valt te maken dat hij of zij het mondkapje niet wenst te dragen.

Mocht u zelf, als werkgever of werknemer, in een dergelijke situatie zitten of vragen hebben over andere coronagerelateerde zaken op de werkvloer dan bent u bij ons aan het juiste adres voor al uw juridische vragen. Wet- en regelgeving op dit gebied kan snel veranderen. Gelukkig zijn wij hiervan altijd op de hoogte. Bel ons gerust voor een vrijblijvend gesprek.

8 december 2021