We kunnen er niet omheen: het coronavirus waart sinds donderdag 27 februari 2020 rond in Nederland. Nog geen week later is het virus ook in Friesland opgedoken. Als het op de werksituatie aankomt kan dit veel vragen geven. Bijvoorbeeld: moet een werkgever maatregelen nemen? En heb je recht op loon als je in quarantaine zit? In dit artikel beantwoorden we de meest gestelde vragen over werk en corona.
Wat moet een werkgever doen?
Een werkgever moet volgens de wet zorgen voor een veilige en gezonde werkomgeving. Het is daarom verstandig om de risico’s in kaart te brengen die het coronavirus kan hebben. Mochten er maatregelen nodig zijn, neem die dan. Je kunt hierbij sowieso denken aan het geven van goede voorlichting om de kans op besmetting zo klein mogelijk te maken. Beschrijf de symptomen en breng de hygiënemaatregelen van het RIVM onder de aandacht. En zorg bijvoorbeeld voor voldoende zeep en wegwerphanddoeken. Ook voor werknemers die voor hun werk in een risicogebied zijn moet een werkgever maatregelen treffen om te voorkomen dat ze besmet raken. Probeer de medewerkers terug naar Nederland te halen als dat kan.
Zit je in een branche waarin je regelmatig medewerkers naar het buitenland stuurt, bijvoorbeeld internationaal transport, wees dan voorzichtig en kijk naar het advies van het Ministerie van Buitenlandse Zaken Voor de gebieden die op de kaart met rood zijn aangegeven geldt een negatief reisadvies. Daar kun je dus geen medewerkers naartoe sturen. Naar de oranje gebieden mogen alleen noodzakelijke reizen worden gemaakt. Het zal dan van het soort transport en je bedrijfssituatie afhangen of je hier nog medewerkers naartoe kunt sturen. Gaat het om een lading meubelen of om medische hulpmiddelen? En wat voor maatregelen kun je treffen om te voorkomen dat je medewerker ter plaatse besmet raakt? Wat zijn de financiële gevolgen voor je bedrijf als het transport niet doorgaat? Dit soort vragen spelen een belangrijke rol bij de afweging die je moet maken en of je een medewerker kunt verplichten zich in besmet gebied te begeven. Weigert een medewerker ten onrechte ergens naartoe te gaan, dan is er sprake van werkweigering en kan de loonbetaling worden stopgezet.
Het bedrijf dat elk jaar de bloemen levert voor de paastoespraak van de Paus (‘Urbi et orbi’) heeft in ieder geval besloten niet naar Italië af te reizen. Ondanks een jaar voorbereiding willen ze geen gezondheidsrisico’s nemen richting hun team en de organisatie. Een verstandig maar moeilijk besluit lijkt ons, dat ongetwijfeld grote financiële gevolgen zal hebben.
Doorbetaling loon & coronavirus
Nu ons land is getroffen door het coronavirus kan een medewerker verschillende redenen hebben om niet op zijn werk te komen:
- de medewerker is ziek
- de medewerker zit in quarantaine maar is niet ziek
- de medewerker blijft op advies van het RIVM thuis (situatie in Brabant)
- de medewerker moet zorgen voor zieke kinderen of familieleden
- de medewerker moet zijn kinderen ophalen omdat de school of crèche sluit
- de medewerker is bang dat hij door collega’s wordt besmet
- de medewerker werkt thuis
Als het goed is, kennen we allemaal de uitspraak ‘Geen werk, geen loon’. Maar in welke gevallen moet het loon bij het coronavirus worden doorbetaald?
De medewerker is ziek
Als de medewerker ziek is geworden door het coronavirus, gelden de normale regels bij ziekte. Het loon moet worden doorbetaald op dezelfde manier als bij een andere ziekte.
De medewerker zit in quarantaine maar is niet ziek
Als de medewerker in quarantaine zit en kan thuiswerken is er niets aan de hand. Er wordt dan gewoon gewerkt, waarvoor ook loon wordt betaald.
De situatie ligt anders als het werk zich niet leent voor thuiswerken, bijvoorbeeld bij schoonmakers of bouwvakkers. We kunnen dan twee gevallen onderscheiden: (I) de medewerker heeft gereisd voor zijn werk (II) de medewerker heeft gereisd voor vakantie.
I De medewerker heeft gereisd voor werk
Als de medewerker heeft gereisd voor zijn werk en op die manier mogelijk met het coronavirus in aanraking is gekomen, moet het loon worden doorbetaald.
II De medewerker heeft gereisd voor vakantie
Als de medewerker heeft gereisd voor vakantie kán het anders liggen. Dit hangt af van de omstandigheden. Als de medewerker bijvoorbeeld op vakantie is gegaan naar een gebied met een negatief reisadvies, dan kan de werkgever zich op het standpunt stellen dat het loon niet wordt doorbetaald. Dit geldt te meer als dit van tevoren met de medewerker is besproken, waarbij is aangegeven dat het risico bij de medewerker ligt.
De medewerker blijft op advies van het RIVM thuis (situatie in Brabant)
In deze situatie moet het loon worden doorbetaald. De medewerker is immers thuis op dringend advies van onze overheid. Dat hij niet aan het werk is, is geen omstandigheid die voor rekening van de medewerker hoort te komen.
De medewerker moet zorgen voor zieke kinderen of familieleden
Als de medewerker moet zorgen voor zieke kinderen of familieleden, gelden de gewone regels die de werkgever daarvoor heeft.
De medewerker moet zijn kinderen ophalen omdat de school of crèche sluit
Als de school of crèche sluit in verband met het coronavirus en de medewerker heeft geen oppas, moet het loon worden doorbetaald totdat de medewerker een oplossing heeft gevonden. Deze doorbetalingsverplichting is van korte duur, denk aan een of maximaal twee dagen. Daarna zal de medewerker in overleg met de werkgever onbetaald verlof of vakantiedagen moeten opnemen.
De medewerker is bang dat hij door collega’s wordt besmet
Er is op dit moment bij de meeste werkgevers nog geen reden om bang te zijn dat je door collega’s wordt besmet. Als een medewerker om deze reden thuis wil blijven, hoeft het loon niet doorbetaald te worden. Natuurlijk is het altijd beter dat de medewerker en de werkgever in overleg gaan om te bekijken hoe de angst kan worden weggenomen en of thuiswerken bijvoorbeeld een optie is.
De medewerker werkt thuis
Als de medewerker thuis werkt, moet gewoon loon worden betaald. Er wordt dan immers arbeid verricht.
Thuiswerken verplicht?
In de media wordt veel gesproken over thuiswerken. Natuurlijk leent niet elk beroep zich hiervoor, maar als thuiswerken wel mogelijk is geldt het volgende. Thuiswerken kan door de werkgever niet verplicht worden gesteld puur en alleen uit voorzorg. Dit kan alleen als er sprake is van een concrete besmetting binnen het bedrijf. Er is ook geen recht om thuis te werken. Als er geen dringend advies van de overheid ligt om thuis te blijven, zoals nu in Brabant het geval is, dan kan thuiswerken alleen in overleg tussen werkgever en werknemer.
Werktijdverkorting
Het coronavirus begint zo langzamerhand behoorlijk wat impact te krijgen. Er vallen momenteel bijvoorbeeld al harde klappen in de hotelbranche. Hiervoor is geen compensatie of schadevergoeding van de overheid mogelijk, dit valt onder het ondernemersrisico. Wel heeft de overheid de regeling voor werktijdverkorting opengesteld voor bedrijven die te lijden hebben onder het coronavirus.
Er kan een vergunning voor werktijdverkorting worden aangevraagd bij het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid als je kunt bewijzen dat voor een periode van minimaal twee tot maximaal 24 kalenderweken minstens 20% minder werk aanwezig is. Een vergunning heeft een duur van maximaal zes weken en kan worden verlengd tot maximaal 24 weken. Werktijdverkorting geldt niet voor uitzendkrachten of oproepkrachten met een nulurencontract, alleen voor werknemers waarvoor er een loondoorbetalingsverplichting is. Meer informatie over de werktijdverkorting vind je hier.
Conclusie
Het coronavirus is een uitzonderlijke situatie. Het is logisch dat de schrik er goed in zit, zowel bij werkgevers als werknemers. Mijn belangrijkste advies is daarom misschien wel: blijf communiceren. In onderling overleg is veel mogelijk. Zo blijft de verstandhouding op de werkvloer goed, ook als het coronavirus straks weer voorbij is.
Deze tekst geldt voor algemene situaties. Er is geen rekening gehouden met eventuele aanvullende regels die zijn vastgelegd in cao’s of bijvoorbeeld de specifieke regels die gelden voor zorgpersoneel. Voor meer informatie over uw specifieke situatie kunt u het beste contact met ons opnemen op telefoonnummer 058-212 14 64.